kutubhona

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَماً آمِناً وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ
– „Улар ўзларининг атрофларидан одамлар талон-торожга дучор бўлаётгани ҳолда Биз Ҳарамни (яъни Маккани) тинч-осойишта қилиб қўйганимизни кўрмадиларми?!“. [29:67]

Жоҳилият даврида одамлар унга қочиб киришиб, тинч бўлишган, асир олинишмаган. Кимдир унинг ичида акасининг ёки отасининг қотилини учратиб қолса ҳам то ташқарига чиқмагунича унга қарши ҳеч иш қилмаган.
Бу муборак оятда Аллоҳ Таоло уйни одамлар учун зиёратгоҳ ва тинч жой қилиб берганлигини баён қиляпти. Одамлар сўзи умумий маънода бўлиб, ҳамма одамларга тегишлидир. У бирон бир муайян ҳолат билан хослаш учун ҳужжат керак бўлади. «Пайғамбар с.а.в.нинг бир неча кишиларнинг қонини агарчи Каъба пардаларига осилиб олган бўлсалар ҳам тўкиши...».1 Ҳақидаги ҳужжат каби. Бу иш фатҳ пайтида юз берганди. Шундай қилиб, бу ердаги тинчлик ҳамма одамларга тааллуқли. Уни хослаш учун саҳиҳ ҳужжат керак бўлади.

2- Аллоҳ Таоло Иброҳимнинг турган ўрнини намозгоҳ қилиб олинглар, деб буюряпти.

وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى
(Ва Иброҳимнинг (Каъбатуллоҳни бино қилаётган вақтида) турган ўрнини намозгоҳ қилиб олинг). Ибн Умар ҳадисида келади: «Пайғамбар с.а.в. Умар ибн Хаттобнинг қўлидан ушлаб, эй Умар, мана бу Иброҳимнинг турган ўрнидир, деганлар. Шунда Умар, уни намозгоҳ қилиб олмаймизми, деди. Пайғамбар с.а.в. ҳали бунга буюрилганим йўқ, дедилар.2 Қуёш ботгач, Аллоҳ Таоло мана шу оятни нозил қилди:

وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى
(Ва Иброҳимнинг (Каъбатуллоҳни бино қилаётган вақтида) турган ўрнини намозгоҳ қилиб олинг).
Бугунги кунда Иброҳим а.с.нинг турган ўрни таниқли жой, бир тош. Ҳожилар бу тошни жуда яхши танийдилар. Дастлабки келиш тавофида юқоридаги ҳадисга биноан, у ерда туриб икки ракат намоз ўқийдилар. Муслим ҳам Жобир р.а.дан мана бу ҳадисни чиқарган: «Пайғамбар с.а.в. тавофдан бўшаганларидан кейин Иброҳим мақомига бориб, унинг ортида икки ракат намоз ўқидилар. Ва оятни ўқидилар».3

(1) Сийрати Ибн Ҳишом: 4/51.

(2) Бухорий: 4123, Муслим: 4412, Тафсири Табарий: 1/534.

(3) Муслим: 2137, Ибн Можа: 997, 2951, Тафсири Табарий: 1/535.